Mijn naam is Jonneke Koekhoven en ik werk sinds 14 jaar met kinderen en jongeren met autisme. Via mijn bedrijf KOEKIE (www.symptomen-autisme.nl) bied ik individuele begeleiding en geef ik online adviezen en cursussen aan ouders. Ik vind nieuwe producten die kinderen met autisme kunnen ondersteunen altijd erg interessant en ik probeer ze graag uit tijdens mijn begeleiding. In dit blog zal ik mijn mening en tips geven over de drie kaartspelletjes die je kunt inzetten voor kinderen met autisme!
Spelenderwijs leren, hoe werkt dat?
Kaartspelletjes met een educatieve doelstelling zijn erg populair en dat is ook niet gek, want juist door te spelen staan kinderen meer open om te leren. Spellen kunnen worden ingezet om het kind meer te laten ontspannen, om de verbinding aan te gaan met het kind en om gezelligheid te creëren. Therapie of training kan soms spannend zijn voor kinderen met autisme, maar door een spel in te zetten, kan deze spanning verlagen. Daarnaast werkt het visuele karakter van spellen positief op het brein van kinderen (met autisme). Ze slaan informatie beter op, kunnen het aangeleerde sneller toepassen in nieuwe situaties en de concentratie blijft hoger gedurende het leerproces. Spelletjes als middel om kinderen iets over zichzelf te leren, kunnen worden ingezet tijdens begeleidingen, therapieën, coaching, in de klas, maar ook thuis door ouders of verzorgers.
Spel 1: ‘Okidootjes’ Veerkracht
Hoe ziet het eruit?
De ‘Okidootjes’ komen in een kaartdoosje met op de voorkant een poesje die in de spiegel kijkt en daarin een leeuw ziet. Dat symboliseert mooi waar deze kaartjes over gaan; zelfvertrouwen, positief denken en daadkracht. Op de 51 coaching kaarten staan sterke gedachten met daaronder een specifiek kenmerk van veerkracht en een leuk plaatje van een dier. De plaatjes sluiten mooi aan bij de gedachte, dus het werkt ter verduidelijking en het geeft een vrolijke uitstraling. In het doosje zitten ook een aantal kaarten met uitleg, tips en ideeën over hoe je het spel kunt inzetten. De kaartjes hebben allemaal iets te maken met de ‘veerkracht’ van het kind. Veerkracht is het vermogen om op bepaalde momenten flexibel te reageren en op een positieve manier tegen jezelf te kunnen praten. Een sterke ‘inner voice’ geeft meer veerkracht om in lastige situaties je hoofd boven water te houden.
Hoe en wanneer zet je dit spel in bij een kind met autisme?
Er zijn veel verschillende manieren om dit spel in te zetten. Herken je de volgende kenmerken bij jouw kind of leerling? Dan kunnen deze kaartjes een mooi middel zijn om het kind te helpen.
• Is het kind onzeker of gespannen over een situatie die zich gaat voordoen in de toekomst?
• Heeft het kind vaak last van negatieve gedachten?
• Heeft het kind een vaste mindset en heeft hij het idee dat hij geen invloed heeft op zijn eigen prestaties?
• Heeft het kind moeite met een grote verandering die heeft plaatsgevonden in zijn of haar leven, zoals verandering van school, overlijden, verhuizing of nieuwe klas?
• Heeft het kind moeite met sociale situaties en zondert het kind zich op die momenten af?
• Heeft het kind vaak moeite met keuzes maken en blijft het kind onzeker of de keuze die gemaakt is wel juist is?
• Denkt het kind vaak in problemen in plaats van in oplossingen?
In het spel worden op een spelkaartje de volgende vijf spelvormen uitgelegd.
1.
Okidootje van de dag of week: Versterk je veerkracht met de Okidootjes in alledaagse situaties.
2.
Tip-Top spel: Ontdek en leer spelenderwijs hoe je met een positieve focus naar jezelf en naar de ander kunt kijken.
3.
Mijn top 3: Leer spelenderwijs en ontdek hoe je met een positieve focus naar jezelf kunt kijken.
4.
Zes op een rij. 6 tips voor jezelf: Ontdek welke kenmerken van veerkracht je al hebt of nog nodig hebt.
5.
Top! Complimentenspel: Ontdek en leer spelenderwijs hoe je een waardevol compliment kunt geven.
Je kunt ze ook nog op de volgende manieren inzetten:
•
Als compliment na een begeleidingssessie. Geef als coach een kaartje mee aan de leerling om te laten zien waar je trots op bent.
•
Als doel voor een kind. Kies samen met de leerling een kaartje uit dat de leerling gaat gebruiken als doel voor de komende periode.
•
Als middel bij psycho educatie. Gebruik de kaartjes om in beeld te brengen want het kind al goed kan in welke uitdagingen het kind nog heeft.
Wanneer je dit spel aanschaft krijg je een code waarmee je ook de online versie gratis kunt downloaden, dat is een positieve aanvulling. Het is een overzichtsblad met alle Okidootjes op 1 vel. Je kunt de Okidootjes bijvoorbeeld door het kind laten uitknippen en in zijn psycho educatie- of therapieboek laten plakken. Zo kan het kind er altijd naar terugkijken en kun je ook na een tijdje reflecteren of er al verandering heeft plaatsgevonden.
Spel 2: ‘Wat voel je? Wat denk je? Emotiekaarten’
Hoe ziet het eruit?
Het kaartendoosje is vierkant (8 x 8 cm) en bevat 55 emotiekaarten die zijn opgedeeld in drie kleuren. Zowel de voorkant als de achterkant bevat een afbeelding en tekst. De afbeeldingen zijn groene en rode smileys die een emotie uitdrukken. De kaarten hebben een rustige uitstraling en vertonen geen onnodige informatie of plaatjes, wat het een fijn spel maakt voor kinderen met autisme als zij gevoelig zijn voor prikkels en afleiding. In het doosje zit ook een handleiding, waarin verschillende tips worden gegeven.
• Donker groene kaarten: ingewikkelde gevoelens
• Licht groene kaarten: fijne gevoelens.
• Rode kaarten: vervelende gevoelens.
• Voorkant: gevoel in tekst met gezichtsuitdrukking.
• Achterkant: gevoel in tekst met gezichtsuitdrukking en een gedachte.
Hoe en wanneer zet je dit spel in bij een kind met autisme?
Kinderen met autisme kunnen moeite hebben met het herkennen en begrijpen van emoties. Zowel emoties van zichzelf als anderen zijn vaak ingewikkeld en vragen om veel oefening, herhaling en ervaring. Naast de vier basisemoties die veel in trainingen, filmpjes, boeken en spellen naar voren komen, bestaan er natuurlijk nog tientallen andere emoties. Kinderen met autisme kunnen erg in de war raken van het niet begrijpen van emoties en dat komt in de meeste gevallen omdat ze de context niet of onvolledig koppelen aan een emotie. Een gedachte is een onderdeel van de context van een situatie en beïnvloedt de emoties ook.
Tip bij het gebruik van deze kaartjes en bij het oefenen van emoties: train met een kind nooit puur en alleen de emoties met bijbehorende gezichtsuitdrukking. Op die manier leert een kind niet de emotie aan een situatie te koppelen. Draai het om; beschrijf een situatie en vraag het kind daar een emotie aan te koppelen. “Hoe denk je dat dit kindje zich nu voelt?” “Hoe zou je je voelen wanneer…..”.
Herken je de volgende situaties bij een kind? Dan kan de inzet van deze kaartjes een mooie aanvulling zijn op jouw begeleiding.
• Het kind heeft moeite met emotieregulatie en heeft last van woede-uitbarstingen.
• Het kind kan emoties moeilijk koppelen aan een situatie en hij of zij raakt snel uit zijn of haar doen door de emoties van anderen.
• Het kind is hoog gevoelig, ervaart zelf veel verschillende emoties en voelt de emoties van anderen aan.
• Het kind is in gedrag een stuk jonger dan zijn kalenderleeftijd. Vaak hebben deze kinderen baat bij extra aandacht voor verschillende emoties. Ze worden daarin vaak overschat en komen daardoor in lastige, verwarrende situaties terecht.
Spel 3: ‘Zo zie ik mezelf! Autisme’
Hoe ziet het eruit?
De kaartjes komen in een stevig ‘dubbel’, oranje doosje met een afbeelding op de voorkant. Er zitten 50 dubbelzijdige stellingkaartjes, 6 situatiekaartjes, 8 schaalvraagkaartjes en 5 informatiekaartjes in. De kaartjes hebben verschillende kleuren achtergronden en op de kaartjes staat een klein plaatje van een gezicht en een praatwolk met de stelling erin. In het doosje zit ook een uitleg met verschillende werkvormen. De kaartjes horen bij de boeken ‘Ik en autisme’ en ‘Autisme in mij’, maar je kunt de kaartjes ook los van de boeken heel goed gebruiken.
Hoe en wanneer zet je dit spel in bij een kind met autisme?
Deze kaartjes zijn speciaal gemaakt voor kinderen met autisme, maar het woord autisme wordt zelf niet gebruikt op de kaartjes. Daarom is het in te zetten voor zowel kinderen die al veel over autisme weten als voor kinderen die aan het begin van een psycho educatie traject staan. De kaartjes kunnen een positieve invloed hebben op kinderen die het lastig vinden om over zichzelf te praten. Doordat ze voorbeelden hebben op de kaartjes, kunnen ze beter aangeven hoe ze zich voelen, hoe ze over bepaalde dingen denken en waarom ze op een bepaalde manier reageren.
Er zijn verschillende spelvormen die je kunt inzetten als ouder, leerkracht, therapeut of begeleider:
• Maak samen met het kind een ‘mindmap’ over het kind. Schrijf de naam van het kind op een vel papier en kies samen een x aantal kaartjes uit die bij het kind passen. Ga in gesprek over de stelling die op het kaartje staat.
• Bespreek samen een bepaalde situatie die zich die dag heeft voorgedaan. Zoek vervolgens een aantal stellingen die bij die situatie passen. Hoe reageerde het kind en aan welk karaktereigenschap kun je dat koppelen? Heeft de reactie te maken met het autisme van het kind of niet?
• Laat het kind een stelling kiezen die hij of zij bij jou als ouder of begeleider vindt passen. Laat het kind uitleggen waarom hij of zij dat kaartje heeft gekozen. Draai vervolgens de rollen om en vertel aan het kind waarom je een bepaalde stelling bij het kind vindt passen.
• Met de schaalvraagkaartjes kun je als begeleider of ouder de kinderen laten aangeven waar ze zich op de schaal bevinden. In hoeverre is een bepaalde stelling op het kind van toepassing? Dit is wel een wat lastigere spelvorm en meer bedoeld voor de wat oudere kinderen en kinderen die al vaker over zichzelf gepraat hebben en zichzelf goed kennen.
Leuk weetje! Je kunt op deze kaartjes een whiteboard marker gebruiken om aantekeningen te maken of bijvoorbeeld kruisjes te zetten. Op die manier wordt het persoonlijker en interactiever. Je kunt de kaartjes daarna weer schoonmaken. Er zitten ook lege invulkaartjes in het doosje die je speciaal hiervoor kunt gebruiken.
KOEKIE’S mening over de spellen
Ik ben groot fan van het gebruiken van spelletjes en kaartjes zoals deze in mijn begeleiding. Het meest leuke eraan vind ik dat je een leidraad hebt, maar de kaartjes toch heel erg flexibel kunt inzetten. Je kunt per kind precies kijken welke spelvorm aansluit en welk niveau je inzet voor het kind. Daarnaast vind ik spellen en ontspanning onmisbaar tijdens een begeleiding. Pas wanneer een kind zich kan ontspannen zal het zich ook openstellen om te praten, te leren en te reflecteren. Spellen als deze zijn perfect om deze twee doelstellingen te combineren. Vaak maak ik tijdens de spellen ook foto’s van de kaartjes die de kinderen kiezen om ze vervolgens na een tijdje weer te laten zien. Op die manier kunnen we kijken hoe het kind gegroeid en ontwikkeld is, wat de zelfreflectie en het zelfvertrouwen ten goede komt. Ik raad iedere ouder, leerkracht, therapeut of begeleider aan om bij uitdagende of problematische situaties met kinderen opzoek te gaan naar een aansluitend spel om het kind te helpen. Naast deze drie spellen die ik nu besproken heb bestaan er natuurlijk nog veel meer kaartspellen zoals:
• Lekker in je vel spel
• Complimenten spel
• Helpende gedachten
• Junior Coachkaarten
• Kwaliteiten spel plus
• Praatplaatjes
• Puber Coach kaarten
• Spiegel jezelf spel
Deze
spellen zijn ook allemaal verkrijgbaar in de Autishop! Veel leerplezier met de verschillende interessante kaartspellen voor kinderen!
